در یادداشتی کوتاه بر روی صفحه ی شخصی خود در جامعه ی مجازی مطلبی در خصوص نقش اساسی آیت الله سیستانی (دام ظله) درروزهای اخیر عراق نگاشتم.
در آن مطلب بر اساس تئوری Taliaferro پیش بینی و تبیین شد که وضعیت عراق برای بسیج منابع (mobilization of resources) نیازمند نقشی انسجام بخش است که آنرا در برابر تهدیدهای صفحه ی سیاست بین الملل به واکنش وادار کند و این نقش که می تواند به عراق "قدرت" را هدیه دهد، همان توانمندی آیت الله سیستانی (دام ظله) می باشد.
این توانمندی برای بیرون کشیدن منابع (extraction) اگر حاصل نشود دولت عراق فاقد معنای قدرت است و هیچ توانی برای موازنه سازی قدرت در منطقه ندارد.
برخی از مجتهدان در سالهای اخیر فتوا را به قیمت پایین تری نسبت به آنچه در تاریخ شیعه سراغست، به جامعه عرضه کردند. این قیمت پایین عاملی شد تا فتوای گران قیمت، خریدار کمتری پیدا کند زیرا برخی مفاهیم، آنچنان در پهنه ی اجتماع با پشتوانه ی تاریخ "برساخته" شده اند که تنها با قیمت گران قابلیت ارزش گزاری دارند.
این حالت در مورد آیت الله العظمی سیستانی از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. وی همان ارزشی را برای فتوا قائل بوده که تا کنون فقط از کسانی همچون میرزای بزرگ شیرازی می توان سراغ گرفت. از آن روی که فتوی، سخنی همسنگ نظر امام معصوم است اما بر اساس توانمندی فقیه بیان می شود، آنگونه که می تواند "مذاق معصوم" را ادراک نماید.
وی در همین روزهای اول درگیری اقدام به انتشار فتوای جهاد دفاعی به عنوان یک واجب کفایی نموده است. در صورتی که شیعیان عراق برای دفاع از عراق و خاصه عتبات عالیات به حد کفایت قادر به عملیات نباشند، بر تمامی مقلدان ایشان این واجب صدق می کند.
شاید نگارنده ی این سطور به همان حالی در بیاید که برخی روزنامه نگاران مشهور ایران درآمدند و مدام بر توان پیش بینی وقایع سیاسی اتکا نماید و بر آن ببالد پس باید مراقب آفت قلم خود بود. البته سیستم سیاسی کشور قادر به بهره گیری از بیشتر این توانمندی ها نیست و این اختصاص به دوره ی عدالت یا اعتدال ندارد و بلایی است که در همه ی دوران ها بدلیل تربیت نشده بودن نیروهای مدیریت کننده بر سر سیستم سیاسی کشور می آید و عرصه ی روابط خارجی نیز سخت از این امر رنج می کشد.
به هرحال، دو سر برای این نقش آفرینی آیت الله سیستانی متصور است. البته پیشتر هم گفتیم که این نقش، تنها توان انسجام آفرینی در حاکمیت صد تکه ی عراق است. این توان، یا پیروز می شود و یا می بازد. شکل سومی برای این امر امکان ندارد.
در صورتی که پیروز شود، قطعا ایران دچار میزان بیشتری از تزلزل می شود. هم نقش سیاسی و زیر خاکستر آیت الله سیستانی در جغرافیای تشیع بیشتر رنگ می گیرد، و به تبع نقش قم و تهران مجذور می شوند هم از سوی دیگر راهبران هویت سنی، بیشتر برای موازنه سازی در منطقه به تقویت قدرت خویش بر فراز قلب پیروان خود خواهند کوشید.
این حالت برای راهبران اهل سنت، خاصه با گرایشهای تند جهادی، نوعی از internal balancing یا موازنه سازی داخلی است تا اینکه بتوانند هویت بیرونی را در منطقه به سطح متوازن برسانند.
اطلاعات فعلی قدری ناقص است اما با بیرون رفتن اخوان المسلمین از عرصه ی سیاست خاورمیانه و نیز بی معنا شدن نبردها در سوریه، قطر رفته رفته به ماهیت چندپهلوی خود خاتمه می دهد و می توان به عقلانیت گزینی دوحه برای نیل به سودای هژمونی منطقه ای امیدوار تربود. چنانکه رفتارهای اخیر، احتمال این جهت گیری قطر را در ذهن قوی تر می کند.
در صورت موفقیت آیت الله سیستانی، بقای این توفیق نیازمند بقای حضور شیعیان در قدرت نظامی به حالت stand by است. این حالت چگونه توسط مدیران جامعه ی شیعه تدبیر خواهد شد؟ شاید تجربه ی ایران این حالت را بیشتر روشن نماید. چه اینکه اگر سازماندهی جوانانی مثل سپاه پاسداران نبود قطعا امام خمینی (ره) انقلاب اسلامی را از دست می داد آنگونه که مصدق به توصیه ی اعضای جبهه ی ملی توجه نکرد و با رد این پیشنهاد، نهضت ملی را به انگلستان باخت.
به عنوان نیروهای دینی، بیشتر از اینکه امیدوار باشیم، دعا می کنیم مساله ی عراق که این بار به قیمت حیات شیعه و مکتب پاک علی و اولادش (علیهم السلام) در تکاپوست، با توان دیانت شیعی خاتمه ی نیک یابد و ما نیز در این آزمون دینی سربلند باشیم. توانی که تنها راه نجات عراق در مقابل تهدیدات است.
ماهیت شیعه نجات بخشیه ولو به واسطه یک سطر فتوا.
تعجب انسان از افرادیست که تمام سطور رساله را از برند و بویی از اون نجات بخشیها در اعمال و گفتارشان -و نه عقایدشان- به مشام نمی رسد..
ما برای نجات شیعیان به طریق شرعی دعا میکنیم که این اصلاح بیش از هرچیز دیگر دلهایمان را به مهدی نزدیک می کند.