انجیل سیاست خارجی اعتدال گرایان

 

در ایام نوروز موفق شدم کتاب "چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران" را تا به انتها مطالعه کنم. امیدوارم بتوانم در زمانهای بعد باز هم این کتاب را دوره نمایم.  

کتاب مذکور به قلم پروفسور سیدجلال دهقانی فیروزآبادی در سال 87 به رشته ی تالیف درآمده و با کمک معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد به طبع رسیده است. به دلیل انتخاب همین ناشر ، نسخه های این کتاب نیز کمتر در دسترس عموم است. بنده نیز آنرا از کتاب فروشی انتهای بازارچه ی کتاب روبروی دانشگاه تهران خریداری کردم. 

دلیل نشر آن توسط دانشگاه آزاد هم ریشه در سفارش نگارش این کتاب دارد. از آنجا که بعنوان فعالیتهای راهبردی در مجمع تشخیص مصلحت، جناب آقای روحانی نیازمند کاری در زمینه ی سیاست خارجی ایران بوده اند، سفارش نگارش این اثر را به دکتر دهقانی فیروزآبادی می دهند و بر اثر ارتباطات ارگانیک مجمعی ها و آزادی ها، نشر آن به دانشگاه یادشده واگذار می گردد.

البته دلیل سفارش به دکتردهقانی که استاد تمام یا به اصطلاح غربی ها، فول پروفسور دانشکده علوم سیاسی دانشگاه علامه است، تبحر وی در حوزه ی سیاست خارجی ایران و  عنوان ثابت شده ی ایشان در زمینه ی مورد بحث بوده است. چه اینکه مهمترین کتاب درسی در زمینه ی سیاست خارجی ایران نیز به قلم ایشان توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده و در تمامی دانشگاه های کشور مورد تدریس واقع می شود.  

نویسنده ی کتاب چارچوب مفهومی، اگرچه این کتاب را در حجمی بسیار کمتر از کتاب سمت نگاشته است اما خود در کلاسهای درس اذعان می نمود که این کتاب دوم، با وجود حجم کمترش از ارزش تخصصی تری نسبت به کتاب سمت بر خوردار است و برای دوره های کارشناسی ارشد و دکتری، این کتاب است که باید مورد کنکاش و مباحثه قرار گیرد.  

کتاب چارچوب مفهومی، در 7 فصل تدوین شده و در 328 صفحه میهمان اندیشه ی خوانندگان است. شاید بتوان با مطالعه ی کتاب و آگاهی از جهت گیری های سیاست خارجی دولتها، خاصه بعد از توافق ژنو به این تحلیل رسید که عمل سیاسی اعتدالیون، تا حد زیادی منطبق بر منطق مشروح در این کتاب است.  

همانطور که در این کتاب،، پروفسور دهقانی فیروزآبادی اشاره میکند تمامی دولتها سعی میکنند یکسری سیاستهای اعلانی و یکسری سیاستهای اعمالی داشته باشند و البته در ارزیابی سیاست خارجی آن دولتی موفق تر است که سیاستهای اعلانی آن کمتر و سیاستهای اعمالی آن بیشتر باشد.  

قطعا این قضیه در مورد دولت کارکشته و باسابقه ای مثل دولت اعتدال که ظاهرا سبقه های امنیتی در اعضای کلیدی آن موج می زند، جدی تر از سایر دولتها که نباشد قطعا کمتر نیست.  

اما ما نیز برای قضاوت های خود به هنگام تصویرسازی های تحلیلی، چاره ای جز آنچه که می بینیم و می شنویم نداریم زیرا به تاریکخانه ی سیاست گذاری ها راه نداشته ایم.  

اگر این کتاب را که به سفارش شخص آقای روحانی نگارش یافته خوب بخوانیم و بدانیم که قطعا از چشم ویراستار وی و دوستانش مغفول نمانده  است، می توانیم به وضوح تشخیص دهیم که حد بالایی از تصویرسازی های سیاست خارجی دولت اعتدال بر اندیشه های تئوری پردازانه ی کتاب ارزیابی مفهومی مبتنی است.  

لااقل در همان سیاستهای اعلانی، طیف سیاست خارجی هاشمی رفسنجانی و دست دیپلماتیک وی یعنی ولایتی و تا حدی هم روحانی، بر همین منوال و اندیشه ها نگاه خود به جهان را برای سیاست گذاری خارجی کشور تنظیم کرده اند.  

اگر در ایام تعطیل فرصت دارید و سیاست خارجی کشور ذهنتان را مشغول ساخته، توصیه می کنم این کتاب را بخوانید. خصوصا فصل آخر این کتاب و صفحات پایانی آن که حرف های نهایی نویسنده را برای شما بیشتر عیان می سازد.