آیا منصور ملعون است؟

دیروز از مقابل کتابخانه ای در دانشگاهی عبور می کردیم! نماز ظهر را خوانده بودیم و گذر می کردیم! ناگهان در ویترین مثلا کتابهای توصیه شده به دانشجویان چشمم به دیوان قدیمی منصور حلاج افتاد! 

به دوستانی که در برم بودند اشاره کردم که دیوان منصور نباید برای دانشجویانی که تازه به عرصه ی خواندن و جوانه زدن نشسته اند مناسب باشد. یکی گفت: از قضا من بسیار طالبم تا دیوان حلاج را به چشم مطالعه در پیش خویش بنهم! 

باب باز گشت و نقل سخنی از سید مهدی حائری قزوینی به میانه آمد. شبی از شبهای ماه صفر سید مهدی حائری با علم و تحقیق و قدرت منبر و تجربه وافی و تقوای صافی، سخن را به هدفی تا موضوع منصور حلاج رسانید. 

سخن وی چنین بود که مگر منصور حلاج کیست که چنین از وی نقل کلام می کنند و بیان او به مثابه استوانه ای در طریقت و عرفان مطرح می گردد. منصور حلاج کسی است که در توقیعی از مولای غایب از نظر و بیانی از آن حضرت صاحب اثر به لعنت مبتلا گشته و کسی که به چنین لعنی گرفتار آمده قطعا نه از اهل نجات، که بی تردید در زمره خیل دوزخیان است.

نه تنها سخن منصور حلاج بلکه کلام سایر ابواب عرفان و طریقت محی الدین بن عربی باید از دسترس نوخوانندگان و تازه پژوهندگان به دور باشد وگرنه چه منصور چه مولوی و ابن عربی جملگی بیشتر بر گمگشتگی راه می افزایند. 

چنان که نایب بر حق امام عصر اروحنا فداه مرحوم آیة الله العظمی بروجردی هنگامی که در بروجرد مشغول به خواندن مثنوی مولوی می کند ندایی به وی نهیب می زند که این مرد (مولوی) راه را گم کرده است و آن مرحوم (قدس الله نفسه) مثنوی را رها کرده و به اندوختن از کتاب عدّة الداعی شیخ ابن فهد حلّی می پردازد. 

اما آیا بیان آثار کسانی مانند حلاج یا غور در آثار مولوی و صدرالدین غونوی یا محی الدین بن عربی در شمار اشاعه افکار مضر است یا توسعه آن بطلان عمر بر امری عبس و لاطائل خواهد بود؟